‘Laat onderzoekers het budget verdelen’

Het onderzoeksgeld van NWO is veel efficiënter te verdelen als je dat radicaal anders doet, stelt Spinozaprijs-winnaar Marten Scheffer (WUR). Zijn voorstel: laat niet de reviewcommissies, maar de onderzoekers de middelen verdelen. Doe dat door hen allemaal geld te geven dat ze moeten investeren in een of meer andere onderzoekers, naar keuze. “Dat bespaart iedereen tijd.”

Nu lekt 30 tot 50 procent van het competitief verdeelde geld weg, volgens Scheffer. Onderzoekers zijn veel tijd kwijt met onderzoeksvoorstellen schrijven en beoordelen, terwijl ongeveer 80 procent van de voorstellen in de prullenbak belandt. “Ook het vergaderen over prioritaire thema’s kost veel tijd”, stelt hij. “Iedereen moet zorgen dat hij meepraat, want voor je het weet komt je eigen thema niet in de gekozen subsidieoproepen terug. Het is een mallemolen die enorm veel tijd kost en veel frustratie en teleurstelling oplevert, mede doordat de politiek er na alle praatsessies vaak nog een eigen draai aan geeft.”

Ruil dit tijdrovende circus in voor de ‘wisdom of the crowd’, is het devies van Scheffer, die voortborduurt op een idee van de Vlaming Johan Bollen. Scheffer stelt voor alle onderzoekers met een vaste aanstelling aan een Nederlandse universiteit een basisbedrag van zo’n 30.000 euro te geven uit het budget van NWO. De ene helft van dit bedrag mag de onderzoeker gebruiken voor zijn eigen onderzoek, de andere helft moet hij of zij weggeven aan andere onderzoekers. In een tweede ronde moeten onderzoekers opnieuw de helft weggeven van het geld dat ze van anderen hebben ontvangen. ‘Veelverdieners’ hebben zo meer invloed op de verdeling van het geld dan onderzoekers met een minder sterke reputatie, maar het geld wordt waarschijnlijk gelijkmatiger onder iedereen verdeeld.