Een korte terugblik op twintig jaar Onderzoek Nederland

Budgetruzie houdt Kaderprogramma op’, was de openingskop van de eerste editie van Onderzoek Nederland, nu 20 jaar geleden. De ruzie ging over het Vijfde Kaderprogramma, en Nederland behoorde tot de lidstaten die vonden dat Brussel daarvoor te veel geld wilde uittrekken. Nederland, dat sinds de oprichting financieel profijt had gehad van de Europese Unie, was een paar jaar voordien netto-betaler geworden, en ineens werd schraalhans keukenmeester. Dat was een complete miskenning van de eigen kracht, want in de Kaderprogramma’s was Nederland juist netto-ontvanger geworden. Wat de landbouw voordien had gedaan – geld uit Brussel halen – deden nu universiteiten, TNO en grote spelers als Philips. De Haagse boekhouder zag het niet, tot woede van de onderzoeksgemeenschap.

Die miskenning was een van de redenen om met Onderzoek Nederland te beginnen. We vonden dat het R&D-veld een onafhankelijk en kritisch nieuwsmedium nodig had en een platform voor debat over het wetenschapsbeleid. Die noodzaak blijft. De ruzie die er toen was over KP5 is er nu over het nieuwe Horizon-programma, en nog altijd heeft Nederland de hand op de knip. Dit mag dan de laatste gedrukte versie zijn van Onderzoek Nederland, de redactie gaat online voort met haar missie.

Verkeerde zuinigheid is een constante factor geweest in de afgelopen twintig jaar. Een overschatting van de rol van de overheid is een andere. Wie door de oogharen terugkijkt ziet een voortgaande verschuiving van vrij academisch onderzoek naar innovatie onder overheidsdwang. De overheveling van gelden van eerste naar tweede geldstroom, Economische Zaken die de eerste viool gaat spelen ten koste van OCW, afbraak van topinstituten, opbouw van een Innovatieplatform voor de premier, sleutelgebieden, topsectoren, grote maatschappelijke uitdagingen.