Circulair

De energietransitie staat in de schijnwerpers, terwijl het overschakelen op een circulaire economie zich ergens tussen de coulissen afspeelt. Begrijpelijk, want windmolens, zonnepanelen en elektrische auto’s zijn sexyer dan recycling en hergebruik van grondstoffen. Toch zou het eerder andersom moeten zijn. De circulaire economie draagt namelijk niet alleen bij aan het oplossen van het klimaatprobleem, maar helpt ons ook om met de productie en consumptie binnen de grenzen van onze planeet blijven. Zie bijvoorbeeld chemiebedrijf Dow en Tata Steel die het afvalproduct staalgas willen benutten als grondstof voor de kunststofproductie. De overstap naar een circulaire economie is eigenlijk de moeder aller transities, waarvan de energietransitie een onderdeel is.

Het kabinet Rutte-III begrijpt dat, maar handelt er niet naar. In januari hebben bedrijven en organisaties vijf actiegerichte transitieagenda’s gepresenteerd, respectievelijk voor biomassa en voedsel, kunststoffen, de maakindustrie, de bouw en voor consumptiegoederen. Op 29 juni kwam staatsecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat met de kabinetsreactie hierop. In haar Kamerbrief van 37 kantjes noemt ze tien thema’s waarop het kabinet zich gaat richten, waaronder meer producenten verantwoordelijk maken voor recycling en hergebruik, belemmeringen van wet- en regelgeving wegnemen, stimuleren van circulair ontwerpen van producten en diensten, circulair inkopen door de overheid en de circulaire economie een plek geven in het topsectorenbeleid en Europese onderzoeksprogramma’s.

Allemaal heel interessant, maar zeker zo interessant is wat er níet in de brief staat. Zo ontbreekt een visie van de overheid op hoe de circulaire economie er in 2050 uit moet zien. Dat maakt het lastig de richting, voortgang en effectiviteit van de aangezette activiteiten te toetsen. Ook is de organisatie van deze transitie onduidelijk, waardoor het gevaar dreigt dat de verschillende departementen hun eigen koers gaan varen en niet tot een integrale aanpak komen. Verder moet de overheid klare wijn schenken: de burger zal straks bijvoorbeeld omwille van een duurzame veehouderij meer voor melk en vlees moeten betalen. Dit vraag om goede communicatie. Ten slotte verwijst de brief voor onderzoek en innovatie naar de route Circulaire Economie van de Nationale Wetenschapsagenda en naar kennis- en innovatieagenda’s van de topsectoren, maar rept vrijwel niet over extra geld hiervoor.