Samen voor ons eige

Hoe zou het toch komen dat wetenschapsorganisaties als NWO, KNAW, TNO en de VSNU zo loyaal hebben meegewerkt aan de innovatiecontracten van de topsectoren? Op de website van NWO prijkt al maanden een banner waarin de organisatie vol trots meldt dat dit en volgend jaar maar liefst 225 miljoen euro “uit eigen middelen” naar onderzoek voor de topsectoren gaat. Pas in de aanbiedingsbrieven bij de contracten luchtten organisaties hun hart over de teloorgang van het budget voor vrij wetenschappelijk onderzoek (NWO) en voor het meer toepassingsgerichte onderzoek (TNO). De laatste weken wordt deze kritiek keer op keer herhaald, nu er nieuwe verkiezingen voor de deur staan. Maar het blijft opmerkelijk dat de organisaties niet in staat waren gezamenlijk een vuist te maken tegen Verhagen en het oormerken van budgetten. Volgens welingelichte kringen was dat aanvankelijk wel de bedoeling, maar is het de VSNU geweest die al snel liet weten het eens te zijn met de topsectorenaanpak van het kabinet. Dat leidde tot een scheuring in de gelederen waardoor de andere organisaties tegen wil en dank hebben meegewerkt aan de agenda’s. Het ‘samen voor ons eige’ van de Tegenpartij, doet in Den Haag nog steeds opgeld.

Blijft het feit dat de budgetten voor het vrije wetenschappelijk onderzoek de komende jaren krimpen. NWO-voorzitter Jos Engelen noemt de prognoses “verontrustend”. Als we in Nederland een topklimaat voor wetenschappelijk onderzoek willen houden is er niet alleen meer geld nodig, zegt Engelen, maar ook meer draagvlak. Dat betekent dat de waardering voor het vrije onderzoek bij het grote publiek en bij de politiek omhoog moet. De verschuivingen binnen NWO naar onderzoek dat van belang is voor de economie zal, volgens Engelen, zeer zorgvuldig moeten gebeuren om schade voor het vrije wetenschappelijk onderzoek te voorkomen. NWO zal in elk geval het budget van 150 miljoen voor de persoonsgebonden subsidies van de Impuls (veni, vidi, vici) niet aantasten, beloofde hij. Zijn grote zorg is dat NWO in deze programma’s maar 15 procent van de aanvragen kan honoreren en daardoor veel toptalent moet afwijzen. Engelen beloofde verder, “om met een positieve toon te eindigen”, dat ook de investeringsronde voor grootschalige faciliteiten regelmatig zal worden herhaald. De organisatie trekt bovendien 50 miljoen uit voor samenwerking in de toponderzoekscholen.